การนั่งสมาธิในวัดญี่ปุ่นหรือที่เรียกว่า ซาเซ็น (Zazen) เป็นกิจกรรมที่ให้ประสบการณ์ชีวิตที่ดีมาก ผมเคยเห็นกิจกรรมนี้อยู่ในโบรชัวร์ท่องเที่ยวญี่ปุ่นมากมาย แต่ก็ไม่ได้สนใจอะไร เพราะผมคิดว่าคลงคล้ายการนั่งสมาธิในวัดของไทย ซึ่งมักจะเป็นส่วนหนึ่งของโปรแกรมเข้าวัดปฏิบัติธรรมที่ดูจริงจัง และผมเชื่อว่าใครก็ตามที่ไม่ได้ฝักใฝ่ธรรมะมาก มักจะคิดว่าการนั่งสมาธิก็คือการนั่งหลับดีๆ นี่เอง ผมก็คิดแบบนั้น และคิดว่าการลองทำซาเซ็นไม่ใช่เรื่องเสียหาย ถ้าทนไม่ไหวก็หลับฆ่าเวลาได้ ผมก็เลยยินดีเข้าร่วมกิจกรรมนี้แบบไม่มีอิดออด

วัด Enseiji เป็นวัดเก่าแก่ที่สวยมาก ทั้งตัวอาคารไม้เก่า สวนที่อยู่ด้านหน้า และสวนหินด้านใน แต่ผมไม่ได้มาที่นี่เพื่อเที่ยววัด ก็เลยโฟกัสแค่ซาเซ็น

มาถึงหลวงพ่อท่านก็บอกให้นั่งขัดสมาธิบนหมอนสีดำที่วางอยู่บนเสื่อทะทะมิ สอนวิธีวางขา และวางมือ จากนั้นก็ให้หันหน้าเข้าหากำแพงเพื่อความสงบ แต่ไม่ต้องหลับตา (เดาว่าคงกลัวหลับ) เรื่องราวก็เหมือนว่าจะไม่มีอะไรพิเศษไปกว่าการนั่งสมาธิในวัดไทย แต่มันไม่ได้เป็นแบบนั้น

หลวงพ่อบอกว่า หลายคนนั่งๆ ไปแล้วเริ่มสติไม่อยู่กับตัว (เป็นการเรียกการหลับด้วยวิธีที่สุภาพมาก) หลวงพ่อจะเข้าไปช่วยเรียกสติกลับคืน (เป็นการเรียกการปลุกด้วยวิธีที่สุภาพเช่นกัน) วิธีการก็คือ หลวงพ่อท่านจะเอาไม้ที่หน้ากว้างสัก 3 นิ้ว แตะเบาๆ บนบ่าขวาให้เรารู้ตัว ผมเชื่อว่าใครโดนสะกิดแบบนี้เข้าไปก็คงตื่นแล้ว แต่นี่ยังไม่ใช่วิธีเรียกสติของหลวงพ่อ

จากคำบอกกล่าวของหลวงพ่อ การนั่งสมาธินั้น ในช่วงที่เรายังไม่ชิน ให้เรากำหนดจิตไปที่ลมหายใจเพราะนั่นจะทำให้ความคิดชั่วร้ายหรืออาการหลงผิดเข้ามาในหัวสมองเราได้ยาก
และถ้าช่วงที่ปฎิบัติ หากมีใครง่วงนอน นั่งตัวไม่ตรง หรือรู้สึกสบายเกินไป หลวงพ่อจะเอาไม้กระดานที่เรียกเป็นภาษาญี่ปุ่นว่า “เคียวสากุ” มาเคาะตีที่บ่าขวาของเราเพื่อเป็นสัญลักษณ์บอก คนที่โดนตีจะต้องเอียงคอไปทางซ้าย การกระทำเช่นนี้ไม่ได้เรียกว่า เป็นการทำโทษ แต่มีความหมายในแนวให้กำลังใจ หลังจากโดนตีที่บ่าแล้ว ทั้งหลวงพ่อแล้วคนที่โดนตี จะพนมมือและโค้งคำนับกัน

แล้วกิจกรรมทำสมาธิก็เริ่มขึ้น ทุกคนนั่งเป็นสองแถว หันหลังเข้าหากัน เพื่อให้หลวงพ่อได้เดินตรวจงานตรงกลาง หลวงพ่อท่านก็ตั้งใจเดินลากเท้าบนเสื่อให้มีเสียงดังกว่าปกติ ในระหว่างที่ทำซาเซ็น ถึงเราจะไม่เห็นหลวงพ่อ แต่ก็รับรู้ตลอดเวลาว่าท่านอยู่ตรงไหน ท่านเดินใกล้เข้ามาแล้ว อยู่ตรงหลังเราแล้ว จังหวะนั้นเราต้องทำตัวให้ตรงที่สุดในชีวิต ทำกริยาอาการให้ดูมีสติอยู่กับตัวที่สุด และหลีกเลี่ยงทุกการกระทำอาจสื่อได้ว่าเรากำลังง่วง จนกระทั่งหลวงพ่อเดินผ่านไปนั่นแหละ ถึงได้หายเกร็ง แต่ก็ไม่ต้องเป็นห่วง เพราะอีกไม่กี่วินาทีหลังจากนั้น เดี๋ยวท่านก็เดินมาใหม่

ซาเซ็นก็เลยเป็นการทำสมาธิที่ไม่มีทางหลับแน่ๆ แต่จะได้ฝึกสติและสมาธิไหม อันนี้ผมไม่แน่ใจ

ก่อนจะจบกิจกรรม หลวงพ่อถามว่า มีใครอยากลองโดนเรียกสติเป็นประสบการณ์บ้างไหม เนื่องจากทุกคนหันหลังให้กัน ผมเลยไม่รู้ว่ามีใครเสนอตัวไหม ถ้ามีคนที่เสนอตัวเป็นใคร แต่ไม่ว่าอย่างไร ไม่กี่ลมหายใจหลังจากนั้น ผมก็ได้ยินเสียงไม้กระทบบ่าดังไม่แพ้ครัั้งแรก แต่คราวนี้มีเสียงอุทานด้วยความเจ็บเบาๆ ตามมาด้วย เจ้าของเสียงคือโนริโกะ หญิงสาวตัวเล็กจาก asianbeat พอจบกิจกรรมผมแซวเธอว่า ช่วงบ่ายพวกเราดูแลตัวเองได้ ถ้าเธอจะไปโรงพยาบาลก็ไปได้นะ

คิดแล้วก็เสียดายว่าทำไมผมถึงไม่ขอลองรับประสบการณ์ของไม้ดูบ้าง จะได้รู้ว่าผลของไม้เรียกสตินั้นทำงานได้ดีแค่ไหน